پیرامون حوادث چند روز اخیر مصر و دستور دادستان این کشور برای بازداشت سران اخوان المسلمین با "محمد ایرانی" تحلیل گر مسائل خاورمیانه و سفیر سابق ایران ئر اردن گفتگو کرده ایم.
*در خبرها داشتیم که دادستان مصر حکم بازداشت مسئولان اخوان المسلمین را صادر کرد از آن طرف هم طرفداران مرسی و اخوان المسلمین اعلام کردند که همچنان به تحصن خود ادامه می دهند تحلیل شما از وضعیت کنونی مصر با توجه به اتفاقات روز چهارشنبه چیست؟
وضعیت بسیار پیچیده ای را امروز در مصر شاهد هستیم و تحولات مصر چون لحظه به لحظه تغییر می کند ارزیابی وضعیت آن را بسیار مشکل و سخت کرده است تا زمانی که ثبات نسبی برقرار نشود باید یک مقدار با احتیاط مسائل مصر دنبال شود. شرایط امروز به گونه ای است جریانی که توسط مردم روی کار آمده بود در طول یک سال حکومت خود نتوانست پایه های حضورش را در کل جامعه مصر گسترش دهد و وضعیت را به لحاظ جلب آرای عموم مردم مصر و پاسخ به خواسته ها و مطالبات آنها را به سمتی ببرد که شرایط بعد از گذشت یک سال وضعیت مناسب تری را پیدا کند و برعکس در خلال یک سال اخیر اوضاع بر وفق مراد جریان اخوان المسلمین و آقای مرسی نبوده و مخالفین وی توانستند با طرح برخی از مطالب و با استفاده از ایراد هایی که از مدیریت سیاسی آقای مرسی وجود داشت مردم را گرد هم بیاورد و صحنه های منسجم و سنگین خیابانی را شکل دهند و با اقدامی که ارتش انجام داد موجب سقوط آقای مرسی شوند.
امروز یک شرایط ویژه ای در مصر حاکم است که از یک طرف طیف های مختلف فکری و سیاسی با نگاههای کاملا مختلف و متفاوت یعنی از طرفداران آقای مبارک گرفته تا برخی جریان های اسلام گرای میانه رو قرا دارند و در طرف دیگر جریان اخوان المسلمین است که مقاومت می کند و از مردم و طرفداران خود می خواهد که در مراکز مهم شهر حضور داشته باشند و تلاش آنها این است که وضعیت را به شرایط سابق بازگردانند ولی بسیار بعید به نظر می رسد و با توجه به اقداماتی که اخونی ها انجام می دهند شرایط به سمتی برود که مجددا آقای مرسی به قدرت بازگردد. همه ظواهر هم نشان می دهد که اوضاع مصر در حال پیچیده تر شدن است و مسئولان اخوان المسلمین دستگیر می شوند و تعداد زیادی از مردم عادی کشته و مجروح شده اند خلاصه اینکه شرایط، شرایط طبیعی نیست.
به نظر می رسد که شرایط کنونی شاید به گونه ای جلو برود که به مقدار زیادی فضا برای سوء استفاده دشمنانی که در واقع مردم مصر همواره این دشمنان را داشته اند، مهیا شود . به طور یقین در چنین وضعیت و بی ثباتی که وجود دارد بیش از همه رژیم صهیونیستی و اسرائیلی ها بهره خواهند برد بنابراین برخی از عقلائی که در درون جریان اخوان المسلمین هستند حتما به این جمع بندی خواهند رسید که اعتراضاتشان را به صورت مسالمت آمیز و بدون درگیری دنبال کنند و به تدریج شرایطی را فراهم کنند که بتوانند در فرایند مردم سالاری در مصر در آینده مشارکت کنند و وضعیت را در آینده به گونه ای ساماندهی کنند که مجددا اخوان المسلمین بتوانند از طریق نهاد های دموکراتیک وارد پروسه قدرت شوند و از طریق مجلس و یا سایر نهاد ها مجددا وضعیت خودش را احیا کند.
*شما به اشتباهات آقای مرسی در عرصه داخلی اشاره کردید مرسی علاوه بر اشتباهات در عرصه داخلی مصر اشتباهات زیادی در عرصه سیاست خارجی مصر نیز داشت موضوع مشخص نکردن وضعیت روابط مصر با رژیم صهیونیستی و مداخله مستقیم در موضوع سوریه از جمله این مسائل است، نظر شما پیرامون سیاست خارجی مرسی چیست و چه اشتباهاتی داشتند؟
اخوانی ها بیشتر تلاش خود را برای مدیریت اوضاع داخلی مصر تمرکز کردند گرچه در زمینه تنظیم وضعیت داخلی مصر هم موفق نبودند و قول هایی را که آقای مرسی در ابتدای روی کار آمدنش مبنی بر بهبود وضعیت معیشت مردم، کاهش تورم و تأمین امنیت داده بود، محقق نشد اما در زمینه سیاست خارجی هم اشتباهات استراتژیک و اساسی را مرسی انجام داد. نه تنها مردم مصر بلکه مردم منطقه انتظار داشتند که با روی کار آمدن اخوانی ها که عقبه کاملا اسلامی و ضد اسرائیلی داشتند حداقل مواضع کاملا متفاوتی را در رابطه با رژیم صهیونیستی نسبت به دوره مبارک شاهد باشند و این اتفاق رخ نداد یک حرکت های خودجوشی از سوی مردم مصر در مقابل سفارت رژیم صهیونیستی شکل گرفت که با حمایت خوبی نیز از سوی مردم مصر مواجه شد ولی در مقابل این قضیه آقای مرسی پیام هایی را برای سران صهیونیستی ارسال کرد.
در سوریه نیز در شرایطی که مصر تلاش می کرد با شکل دادن اجلاس چهارجانبه رهبری مسئله سوریه را به دست بگیرد و به سمت پیدا کردن راه حل سیاسی مسالمت آمیز برای آینده سوریه حرکت کند ناگهان ما شاهد قطع رابطه مصر با سوریه می شویم این مسائل دست به دست هم داد و حتی مباحث مربوط به فلسطینی ها و عدم کمک رسانی به غزه و بستن تونل های ارتباطی نیز باعث شد تا حتی در عرصه سیاست خارجی نیز خیلی ها از عملکرد آقای مرسی و اخوان المسلمین نا امید شوند این اشتباهات فاحش ، اشتباهات تعیین کننده ای برای وضعیت اخوان المسلمین بود.
*تا چه اندازه تحولات اخیر مصر بر سایر کشور های منطقه بویژه مسئله سوریه تأثیر گذار بوده است؟
مصر یک کشور مهم و تعیین کننده در جهان عرب است و همه ناظران منطقه اذعان دارند که مصر جایگاه ویژه ای در منطقه دارد اگر در مصر ثبات باشد در سایر کشور های عربی نیز ما این ثبات را خواهیم دید و اگر بی ثباتی حاکم باشد این بی ثباتی به سایر کشور های منطقه نیز سرایت خواهد کرد بعد از اینکه تحولات دو سال اخیر در مصر ایجاد شد ما بلافاصله شاهد بودیم که این تغییرات و تحولات در سایر کشورها نیز شکل گرفت و به هر حال موضوع سوریه به دلیل اینکه یک موضوع عربی است گرچه برخی از کشور های عربی در مقابل سوریه صف کشیده اند و از مخالفان بشار اسد از لحاظ مادی و تسلیحاتی کمک می کنند اما انتظار این بود که جریان اخوان المسلمین مصر نقش مهمتری را در سوریه ایفا کند یعنی بتواند به نوعی دولت و مخالفین را کنار هم بنشاند و نقش پدرانه ای در موضوع سوریه داشته باشد و سعی کند که در موضوع سوریه همه برنده باشند و کسی بازنده نباشد یعنی هم مخالفین بشار اسد و هم دولت سوریه احساس کنند که به دستآوردهایی رسیده اند و تنش ها در سوریه کاهش پیدا کند اما این اتفاق رخ نداد الان که وضعیت مصر اینگونه شده به هر حال بعید به نظر می رسد که شرایط در سوریه هم فعلا از ثبات لازم برخوردار باشد.
*با وضعیتی که اکنون اخوان در مصر پیدا کرده است و با توجه به حمایتی که آنها قبلا از مخالفین مسلح بشار اسد داشتند شما وضعیت مخالفین مسلح اسد را الان چگونه ارزیابی می کنید؟
از پیامد های سقوط مرسی این است که برخی از جریانات استفاده بردند و برخی از جریانات نیز متضرر شدند بالاخره یکی از جریاناتی که به شدت از سقوط اخوان المسلمین و مرسی متضرر شدند جریان منصوب به اخوان المسلمین در سایر کشورهای منطقه بودند که بخشی از آنها هم در سوریه حضور داشتند به طور طبیعی مخالفان بشار اسد در سوریه شرایطشان ضعیف تر و بدتر شده است و ما در انتخابات اخیر ائتلاف ملی مخالفان سوریه هم شاهد بودیم که حتی نماینده ای که از سوی قطر حمایت می شد نتوانست ریاست آنرا بر عهده بگیرد بلکه این نقش عربستان بود که مجددا برجسته شد و کاندید مورد نظر عربستان سعودی انتخاب شد و به عبارت دیگر این عربستان بود که جایگزین قطر و اخوان المسلمین در مخالفت با آقای بشار اسد شد./